In de bonen

De stambonen staan op een stammetje laag bij de grond terwijl de stokbonen omhoog groeien langs bonenstaken of bonenrijzen. Dit rijshout werd in de winter gehakt en bewerkt in de bossen rondom Kasteel Marquette. De dunne staken als rijshout en de dikke palen voor de afrastering of om de waslijn aanvast te maken. Dit houtbos en het hakken ervan zien we nog steeds aan de Noordermaatweg. Later kochten de tuinders ook latten. Die waren eenvoudiger in het gebruik en gingen langer mee. Men zette één rij rechtop of twee rijen schuin tegenover elkaar en verbonden die op ongeveer twee meter hoogte met een horizontale lat. Op deze manier waren de bonen bestand tegen de zeewind. De hagen op de tuinen waren om luwte te geven aan het opgroeiende gewas. Tussen de rechtopstaande rijen werd in het voorjaar sla of bloemkool gepoot. Die producten konden worden geoogst voordat het bonengewas hoog opgroeide.
Er zijn de sla -of sperziebonen, de snijbonen en ook nog de pronkbonen. De gedroogde bonen als witte, bruine en citroenbonen zijn voor Heemskerk nooit belangrijk geweest.
Augustus was echt de bonenmaand. September was al wat minder en in oktober maakte nachtvorst vaak een einde aan de oogst. De bonen werden via de veiling verkocht. Conservenfabrieken kochten soms direct bij de tuinder, als de aanvoer groot was. De bonen werden dan door bewoners in Heemskerk en Beverwijk schoongemaakt en gesneden. Zo werd een centje bijverdiend.
Wilde een tuinder eerder met bonen naar de veiling dan kocht hij wat 'éénruiters' en maakte daarvan een platte bak. Eigenlijk een kas met een nokhoogte van ongeveer 60-70cm. Heel bewerkelijk. Om er in te werken moest telkens het raam hoog worden opgetild en vanaf de buitenkant kon men dan oogsten. Arme rug. In deze platte bakken konden alleen stambonen worden geteeld. Stambonen werden ook getteld in rolkassen. Die staan op rails en kunnen steeds verplaatst worden.
De stambonen groeiden vroeg in het voorjaar op in de kas en na één of twee keer plukken werd de kas eraf gerold. De verdere oogst vond dan buiten plaats en in de kas werd een ander gewas als tomaten geteeld. Ook werden bonen via touwtjes naar boven geleid en kon de oogst zowel knielend voor de lage oogst als staand voor de hoger groeiende bonen geschieden. Uiteraard vond dan de gehele oogst in de kas plaats.
Net als bij de buitenteelt werd direct na het planten van de bonen nog een ander gewas in de kruip- en of looppaden gezet. Sla, andijvie, postelein of raapstelen. Dit kon allemaal geoogst worden voordat de bonen aan het gewas hingen.
Pronkbonen zijn beter bestand tegen de weersomstandigheden in de herfst en werden daarom later in het seizoen geplant en geoogst tot de eerste nachtvorst het gewas deed bevriezen.
Tot de jaren zestig was het wecken van bonen bij veel mensen een jaarlijks terugkerend ritueel. Zo deed men een voorraadje groenten op voor de winter.

Verhaal verteld op: 02-07-2007