BEELDBANKEN (ZIJPER) COLLECTIE BEHEER SYSTEEM
Een belangrijk facet van de activiteiten van onze vereniging vormt het digitaal tonen van onze collectie aan het brede publiek. Evenals vele andere museale instellingen maken we daartoe gebruik van het Genootschap Zijper Collectie en Beheer Systeem (ZCBS), een databaseprogramma dat is samengesteld door Gerard van Nes en oorspronkelijk was gemaakt om te worden gebruikt door het Zijper Museum. Het succes dat daar werd behaald was mede oorzaak dat het pakket aan vele andere verenigingen gratis beschikbaar werd gesteld en in onderling overleg kan worden aangepast en uitgebreid.
Loek van Roon zag destijds de kracht van dit medium en gaf de aanzet tot gebruik binnen de Historische Kring Heemskerk. Hij meldde de HKH als een van de allereerste deelnemers aan bij het Genootschap dat in juli 2021 haar 15-jarig bestaan vierde en inmiddels bestaat uit zo’n 120 instellingen die samen meer dan 300 beeldbanken runnen.
Bij de HKH zijn er inmiddels zes in gebruik. We noemen ze in volgorde van ontstaan:
1 OBJECTEN
Deze beeldbank, begonnen rond het jaar 2012, heeft op dit moment onze bijzondere aandacht. Dat komt vooral door de verhuizing van ons onderkomen, vorig jaar, waarbij we door ruimtegebrek ons van een aantal objecten moesten ontdoen. Ook waren we nog niet in de gelegenheid alle objecten, die weliswaar op foto beschikbaar waren, van de nodige beschrijvingen te voorzien.
Door het wegvallen van onze beheerder en daarna de Coronamaatregelen liggen de werkzaamheden tijdelijk stil maar we hopen met behulp van andere medewerkers de registratie en beschrijving van de objecten binnenkort weer te kunnen oppakken.
Gerrit van der Klok beheert de bibliotheek
2 BIBLIOTHEEK
In 2012 begonnen we ook met de tweede beeldbank, de bibliotheek. Op dit moment wordt die geheel onderhouden door Gerrit van de Klok.
In deze beeldbank staan vermeld alle boeken die in het bezit zijn van de vereniging. Vermeld worden daarvan de titels en een korte beschrijving van de inhoud, alsook de thema’s waaronder ze kunnen worden gerangschikt en opgezocht. De bibliotheek telt inmiddels ca 1.400 titels.
Hes Niesten en Tinus Wentink bewerken de fotobeeldbank
3 BEELDBANK FOTO’S
De meest omvangrijke verzameling wordt gevormd door de fotobeeldbank, opgestart in 2013.
Eerst werden de foto’s in bestaande albums ingescand en in de beeldbank geplaatst. Tegenwoordig vindt aanlevering van nieuwe beelden veelal digitaal plaats.
Inmiddels zijn bijna 10.000 foto’s opgeslagen over de Heemskerkse historie. En daar komen nog steeds foto’s bij die behalve door het publiek in grote aantallen worden aangeleverd door Hans Blomvliet. Op de fiets is hij dagelijks op zoek naar veranderingen in de gemeente. Selectie en uploaden gebeurt door Jasn Kamps en andere actieve medewerkers zijn regelmatig actief in het toevoegen van beschrijvingen en het rubriceren van de inmiddels ingevoerde beelden. Zodra gegevens zijn ingevoerd, wordt de betreffende foto via internet voor publieke vertoning vrijgegeven.
Henk Boot en Jan Versluis beheren de bidprentjes
4 BIDPRENTJES
In 2017 werd het aantal beeldbanken uitgebreid met een vierde database waarin onze verzameling bidprentjes wordt getoond. Het voortouw werd hier genomen door Jan Versluis. In de beeldbank zijn uitsluitend nog foto’s opgenomen van bidprentjes. Eerder opgenomen rouwadvertenties en rouwkaarten worden als oneigenlijk ervaren en zijn inmiddels verwijderd. Veel werk met betrekking tot de beschrijving werd verzet door onder anderen Jan Versluis en Peter Welp. De bestaande voorraad materiaal is inmiddels verwerkt. Nieuw materiaal is van harte welkom. Als voorwaarde wordt gesteld een binding met Heemskerk door geboorte, huwelijk, overlijden o.i.d.
5 ARTIKELEN
De jongste loot aan de stam van de HKH beeldbanken is de artikelenbeeldbank die sinds 2018 actief is.
Sinds de oprichting van onze HKH zijn 65 edities van de Heemskring gedrukt en uitgebracht, met in totaal ca. 360 artikelen waarnaar nog regelmatig wordt gevraagd of verwezen.
Het groeiende probleem daarbij werd het achterhalen in welke Heemskring een bepaald artikel staat. Diverse leden hebben gepoogd een index op te stellen om de zoektocht te vereenvoudigen. Daarbij moet worden uitgegaan van trefwoorden die aan de gezochte artikelen worden gekoppeld, maar soms zijn ook titels of trefwoorden moeilijk te achterhalen.
Daarvoor is de beeldbank een oplossing! In 2018 een beeldbank ontwikkeld waarin binnen teksten op elk gewenst zoekwoord kan worden nagegaan of dat in de artikelen voorkomt. Zo ontstond een nieuw type beeldbank waarvan wij nu dankbaar gebruik maken. Overigens beperken wij ons daarbij tot artikelen die langer dan 5 jaar geleden werden gepubliceerd, maar nemen in die beeldbank ook artikelen op uit andere publicaties dan de Heemskring. Denk bv. aan alle stukken die in de jaren 2013-2018 werden geplaatst in de Heemskerkse Courant (73 maal!!) Zo staan er inmiddels totaal ruim 400 artikelen in de beeldbank die allemaal zijn terug te vinden door een zoekwoord in te typen dat waarschijnlijk in dat artikel of de naam daarvan voorkomt. Ook is het mogelijk alles van een bepaalde auteur of uit een bepaald jaar door te zoeken.
6 TRANSACTIES
In deze jong beeldbank is de bedoeling is om ‘getranscribeerde’ (naar hedendaags Nederlands ‘vertaalde’) historische documenten op te nemen. Dat maakt het mogelijk het verleden van Heemskerk en de Heemskerkers beter te begrijpen. Het initiatief voor deze nieuwe beeldbank kwam van de werkgroep Oud Kadaster Heemskerk, waartoe onder anderen Gerard Castricum behoort.
Transcripties werden en worden verzorgd door Jan van der Linden, Gerard Castricum en Ineke Broekhuizen, terwijl veel werk ook wordt verzet door Simon de Wit (registratie) voor de rubricering en beschrijvingen.
Voor meer uitleg verwijzen wij naar wat hieronder is vermeld onder het hoofd ‘Oud Kadaster Heemskerk.
Het aantal getranscribeerde teksten bedraagt inmiddels ca. 5.200.
NIEUW
Op dit moment vindt onderzoek plaats naar de mogelijkheden om te komen tot een tweetal nieuwe beeldbanken. Nagedacht wordt over de mogelijkheid om alle schoolfoto’s van de recente ‘Kom in de Kas’-expositie in een aparte beeldbank op te nemen. Ook de schoolfoto’s die in de huidige fotobeeldbank zijn opgenomen kunnen daarheen worden overgebracht, zodat zoveel mogelijk Heemskerkse schoolhistorie-in-beeld op één plaats kan worden ingezien.
Daarnaast is een beeldbank in oprichting voor de digitalisering van archieven.
Hes Niesten, beheerder website en beeldbanken, 2021
DE WERKGROEP EDUCATIE
Deze werkgroep richt zich vooral op de basisscholen met als doel de historie van Heemskerk onder de aandacht te brengen. De werkgroep heeft onder andere een speurtocht door het centrum van Heemskerk, een fietstocht langs een groot aantal monumenten ontworpen en er is een wandeling in ontwikkeling die samen met de Cultuurbrigade (het vroeger Platform) wordt gerealiseerd.
leskoffer WO II
Er is bijvoorbeeld een leskoffer Tweede Wereldoorlog gemaakt voor groep 8 die bij de HKH, gratis, geleend kan worden. De leskoffer is gevuld met allerlei informatie over de Tweede Wereldoorlog. Er zitten originele kranten in, een DVD serie, vraag en antwoordsheets, rekenopdrachten, discussiestellingen etc. Hiermee kunnen leraren en leerlingen zelfstandig mee aan de slag.
excursie Historisch Huis
Ook kan er op verzoek een rondleiding in het Historisch Huis verzorgd worden. Een foto- tentoonstelling en/ of presentaties over specifieke onderwerpen in de school behoort ook tot de mogelijkheden. Wij hopen hierdoor de leerlingen kennis te laten maken met de historie in hun dorp en ze zo enig historisch besef bij te brengen.
Joke Kranendonk, 2014
DE WERKGROEP EXPOSITIE
De werkgroep Exposities is ooit ontstaan uit de maandagmiddaggroep. Er wordt veelal gewerkt aan de samenstelling van thematische exposities die vaak voor de eerste keer te zien zijn tijdens de manifestatie van ‘Kom in de Kas’, veelal in de kassen van Kwekerij Sap aan de Rijksstraatweg/Noorddorperweg. Het streven is éénmaal per twee jaar een expositie in te richten.
Kom in de Kas
Thema’s die in het verleden werden gebruikt waren bijvoorbeeld ‘Man en paard’, ‘Agrarisch Heemskerk’, en ‘Boerderijen en bewoners’. Soms worden in de expositie ook aan het thema verwante objecten getoond. De meest recente expositie werd samengesteld uit schoolfoto’s van nagenoeg alle basisscholen die ooit in Heemskerk hebben gestaan. Er wordt steeds een keuze gemaakt van ongeveer 500 foto’s uit beschikbare albums of digitale mappen, aangevuld met opgevraagd nieuw materiaal bij derden. Vaak komen namelijk nog nieuwe foto’s boven water als we op bezoek gaan bij betrokken personen in de omgeving. De foto’s worden daarna voorzien van passende teksten en aangeleverd aan de drukker die alles geschikt maakt voor de tentoonstelling. Gemiddeld zijn we een jaar bezig met de realisatie.
Voor het vervoer, de op- en afbouw en ook toezicht tijdens de expositie wordt door de leden van de werkgroep zorg gedragen. De “Kom in de Kas-exposities” slaan vaak zo goed aan bij het publiek dat hervertoningen soms plaatsvinden in bejaarden- en verpleeghuizen of zelfs in het Gemeentehuis. Voor de vertoning beschikken wij over speciaal voor onze vereniging vervaardigde expositiestandaards die in serie kunnen worden geschakeld. Voorheen kon dat uitsluitend met dubbelzijdig bedrukte vellen, sinds kort is het ook mogelijk te kiezen voor magnetische borden. Alle fotovellen van de gehouden expo’s in de laatste 10 jaar worden zorgvuldig opgeslagen in ons depot aan de Gerrit van Assendelftstraat. Voor een hervertoning wordt maar een kleine vergoeding gevraagd voor de materialen en het vervoer. Onze exposities worden tijdig op de website aangekondigd, ook in de plaatselijke dag- en weekbladen en het contactblad voor senioren. Met de lokale radio en tv. hebben we contact; ook die houden u op de hoogte.
Fort Veldhuis
Wat doen we met alle andere voorwerpen?
De HKH heeft in de loop der jaren veel voorwerpen, afbeeldingen en allerlei historische zaken verworven. We kunnen hier bijna niets van laten zien. In onze locatie hebben we bijna geen expositie ruimte. Toch zijn er verschillende oplossingen gevonden.
Een belangrijk deel is in bruikleen bij het Luchtoorlog Museum in Fort Veldhuis. Alle zaken die betrekking op de Tweede Wereldoorlog hebben, zijn daar in de tentoonstellingen opgenomen. Ze zijn te zien in vier verschillende kamers met de namen ‘Burgers in oorlogstijd’, ‘De bezetting’, ‘De hongerwinter’ en ‘De Bevrijding. Alles is ‘gemengd met de eigen collectie van het museum. Ook is er nog een aparte vitrine met een diorama van de Kruisberg met onderdelen van de ontplofte Amerikaanse bommenwerper.
vitrine Gemeentehuis
In het nieuwe Gemeentehuis staat in de hal een grote vitrine, waarin de HKH. Wisseltentoonstellingen inricht. Ook andere verenigingen kunnen daar gebruik van maken.
In ons Historische Huis staan enkele glazen vitrines met kleine historische voorwerpen, zoals Heemskerkse ezeltjes en herdenkingsvoorwerpen van glas en aardewerk. Aan de muren hangen historische afbeeldingen en wandborden van de jubileumtentoonstelling, ook in de gang.
Vitrines in Historisch Huis
Een deel van de tuindersgereedschappen is in bruikleen gegeven aan enkele musea. Een kleine verzameling oorlogsherinneringen wordt gebruikt bij het educatie project voor de scholen. De werkruimten in de Maria school zijn afgezet met wanden, die versierd zijn met grote foto’s van historische Heemskerkse gebouwen. De meeste ramen zijn geblindeerd met doorzichtige grote zwart-wit foto’s.
juni 2021, Jan Zweeris
DE WERKGROEP OUD-KADASTER HEEMSKERK (OKH)
Indien we de geschiedenis van een perceel willen weten, kunnen we deze vrij gemakkelijk achterhalen met behulp van een kadasternummer. Maar het kadaster werd pas in 1832 in Nederland ingevoerd en werkt sinds die datum met unieke perceelnummers per kadastrale gemeente die opgedeeld is in secties. De secties worden aangegeven met een letter. Een kadastraal perceel heeft als kenmerken: de naam van de gemeente gevolgd door de sectieletter en het unieke nummer. In Heemskerk kennen we op dit moment de secties A, B, C, D, E, F en G.
Wijzigt de grens van een perceel, dan wijzigt ook het perceelnummer. In de kadastrale boekhouding zijn deze wijzigingen allemaal opgeschreven.
Willen we ook de vroege geschiedenis kennen, moeten we o.a. gebruik maken van de aktes die voor schout en schepenen passeerden.
fragment uit kadastrale leggers
In deze oude akten wordt het perceel genoemd met de naam van de eigenaar, c.q. gebruiker en de nieuwe eigenaar. Ondanks dat de belendingen zijn aangegeven, is het niet altijd duidelijk waar het betreffende perceel gelegen is. Daarvoor is enige kennis van oude kaarten nodig. Een positieve bijkomstigheid is, dat vaak de erfgenamen en hun relatie met de vorige eigenaar vermeld worden. Voor genealogen zijn deze gegevens zeer waardevol.
fragment van de kaart van Cornelis Groenlandt waarnaar ook zal worden gelinkt
Naast deze namen, wordt ook het gebruik van de grond vermeld en de eventuele last die op het perceel rust. Ondanks dat deze archiefstukken veel informatie kunnen geven, blijft de inhoud bij de meeste onderzoekers onbekend. Dat komt, omdat deze bronnen niet toegankelijk zijn omdat ze geschreven zijn in oud schrift. Om deze pre-kadastrale bronnen toegankelijk te maken, is de werkgroep Oud-kadaster Heemskerk, (OKH) gevormd. De werkgroep staat onder leiding van Gerard Castricum. Enkele leden kunnen het oude schrift transcriberen (herschrijven) zodat er meer mensen de inhoud van de documenten kunnen gaan raadplegen. We proberen 4 keer per jaar bijeen te komen om de stand van zaken door te nemen.
Via de kadastrale minuutkaart (1832) wordt een verwijzing gemaakt naar de kaart van Cornelis Groenlandt (1735) en naar de indeling van Heemskerk in 12 streken zoals Simon Meeusz. deze heeft opgesteld (1550). Met behulp van het computerprogramma HAZA-21 zullen deze bronnen toegankelijk worden gemaakt voor een iedereen, die het oud schrift niet machtig is. Het meeste werk gaat zitten in het transcriberen van de oude archiefstukken, in het vinden van de juiste locatie van het betreffend perceel uit zo’n document en tenslotte het goed rubriceren van de brongegevens.
Een veldnaam uit 1550 is in de loop der eeuwen vaak gewijzigd omdat de bevolking de naam van een opvolgende eigenaar gaf aan een perceel. Gelukkig zijn er ook nog historische namen te vinden die houvast bieden. Dat voorkomt dat we bij het opzetten van een oud-kadaster in Heemskerk zullen verdwalen.
We zijn voorlopig nog wel even bezig.
RONDLEIDINGEN EN DORPSWANDELINGEN
De werkgroep Rondleidingen bestaat op dit ogenblik uit 9 mensen voor de rondleidingen en de wandelingen worden op dit moment alleen door 1 man gedaan. Een toekomstige rondwandelaarster wordt opgeleid.
Assumburg rondleiding in ridderzaal
De rondleidingen geschieden op aanvraag. Eerst wordt overlegd, door de aanvrager of het bij het betreffende kasteel kan qua datum en tijd: Kasteel Assumburg tel. 0251 232288 en bij Chateau Marquette tel. 0251 257 25., daarna wordt er een gids gevraagd bij coördinator PW van Zwieten tel 0251 235827
Door de rondleiders is een basis vastgelegd, die voor allen gelijk is. Daarnaast hebben een aantal leden een ringband samengesteld met al wat we weten over de kastelen, waarin allen de extra gegevens voor hun eigen verhaal kunnen natrekken cq worden toegevoegd.
de ridderslag
Ook doen we voor de kleintjes rondleidingen, die aangepast zijn aan hun leeftijd en tijd. Voor hen doen we aan het einde van de rondleiding de “Ridderslag”, waarbij een van de groep meisjes , de Jonkvrouwe is en een van de groep jongens de toekomstige Ridder met gepaste kledij en de ridderslag met het zwaard
Een normale rondleiding duurt rond een uur, voor de kleintjes is dat korter. De rondwandeling door het dorp gaat ook op aanvraag en duurt ook rond een uur.
DE WERKGROEP FILM/VIDEO EN AUDIO
De werkgroep Film/Video/Audio heeft qua omvang altijd een kleine bezetting gekend maar die door de aard van haar activiteiten steeds van groot belang was voor de vereniging.
Jan Zweeris in zijn filmmontagehoek
Veel werk is in de afgelopen jaren gestoken in de verbetering van bewaar- en registratiemethoden om de bewerkingen beter te kunnen realiseren en het publiekelijk tonen bij lezingen of vrijdagmiddagactiviteiten en op filmavonden soepeler te laten verlopen.
Filmopnamen zelf kunnen afkomstig zijn van werkgroepleden of uit schenkingen van derden.
Eigen opnamen betreffen bijv. allerlei gebeurtenissen in Heemskerk die in fases worden uitgevoerd en opgenomen om daarna tot een complete film te worden gemonteerd. Belangrijk daarbij is dat tijdig kan worden gereageerd op ontwikkelingen binnen het onderwerp zodat we niet met gemiste kansen worden geconfronteerd.
Jaarlijks terugkerende evenementen worden alleen vastgelegd in een jaar waarin ze qua opzet of karakter bijzonder van aard zijn..
Naast de film- en videobeelden, beschikt de werkgroep ook over een verzameling van ca 150 op DVD opgenomen audio opnames van gesprekken met Heemskerkers over hun dorpsherinneringen. Een kostbaar bezit dat we ook gecatalogiseerd hebben. Een geschenk van Radio Heemskerk.
Jan Zweeris, augustus 2021
VRIJDAGMIDDAGACTIVITEITEN
Op de vrijdagmiddag eens in de twee weken biedt de HKH een gevarieerd aanbod van kleinschalige activiteiten.
Het gaat dan om de vertoning van films en/of foto’s, een rondleiding door het oude dorp, een lezing over een interessant onderwerp etc. etc.
Volle aandacht voor getoonde beelden tijdens vrijdagmiddagbijeenkomst
Deelname aan deze activiteiten is steeds gratis behalve wanneer sprake is van speciale documentatie, een speciale gast of een andere locatie die voor de activiteit gewenst is. In de agenda op onze website worden per activiteit de bijzonderheden aangegeven. Ook als er bij deze bijeenkomsten sprake is van opgeven van tevoren wordt dat erbij vermeld met de e-mail: secretaris@historischekringheemskerk.nl.
Henk Engel, juni 2021
BIBLIOTHEEK
In 2012 is voorzichtig begonnen met de bibliotheek. Een versnelling werd bereikt toen in 2016, toen nog in de Kerklaan, Gerrit van de Klok is begonnen met het digitaal vastleggen van de boekenvoorraad
in de bibliotheek. Dubbele exemplaren werden er gelijk uitgelaten en opgeslagen voor de eventuele verkoop. Het zijn vooral boeken van Heemskerk, maar ook van de om ons heen liggende gemeentes: Beverwijk. Uitgeest, Castricum en Velsen en uiteraard ook van Hoogovens.
Tegenwoordig, dus in het Historisch Huis in de oude Mariaschool, werken we verder aan het completeren van de bibliotheek. Wanneer er nieuwe uitgaves zijn, hetzij van een omliggende gemeente of van Heemskerk wordt deze aangekocht en in de bieb geplaatst.
Vermeld worden daarvan de titel en een korte beschrijving van de inhoud, als ook de thema’s waaronder ze kunnen worden gerangschikt. De bibliotheek bevat inmiddels ruim 1400 titels
Als we een titel of een term aanklikken in de computer, dan verschijnt het nummer van het boek voorzien van een foto van de omslag of kaft, en daarnaast de locatie van het betreffende boek in de boekenkasten waar het boekwerk is te vinden. Op verzoek kan het boek worden opgehaald en ter inzage worden afgegeven.
september 2021, Gerrit van de Klok
PRESENTATIES
In 2017 is de Historische Kring Heemskerk gestart met het verzorgen van periodieke lezingen, meestal op een woensdagavond. In eerste aanleg werden deze georganiseerd in de kapel van het Cultuurcentrum, Kerklaan 1. Door onze verhuizing, en later door de Coronacrisis, is de organisatie van nieuwe lezingen voor korte termijn opgeschort. De locatie voor de lezingen sedert onze verhuizing naar de Mariaschool is variabel en mede afhankelijk van het onderwerp en de belangstelling. Nadere mededelingen volgen,
De (vroegere) kapel
Qua opzet is gekozen voor een combinatie van presentaties van foto’s en/of films, toelichtende informatie en vraaggesprekken met Heemskerkers die direct betrokken zijn of waren bij het onderwerp van de avond. Bij de uitwerking van de onderwerpen wordt steeds de ontwikkeling gedurende de laatste dertig jaar als leidraad genomen, liefst met een link naar de actualiteit van nu.
Als men deze bijeenkomsten wil bijwonen, zal worden gevraagd zich vooraf aan te melden via de secretaris van de HKH (e-mail: secretaris@historischekringheemskerk.nl of tel. 0251 244005).
HEEMSKERKSE KENNISQUIZ
In het kader van het 25-jarige jubileum van de Historische Kring Heemskerk is in 2013 een leuke, leerzame quiz gerealiseerd.
Vrijwilligers van de HKH komen de quiz in de verzorgingshuizen gratis leiden en bezorgen de senioren een leuke middag/avond.
Het spel kan gespeeld worden op drie niveaus: dat van beginner, gevorderde en de expert.
Ook kan het gespeeld worden als kettingvragen en als quiz (10 vragen per ronde).
De ouderen met vormen van dementie kunnen dit spel prima spelen door middel van de kettingvraag; daarbij wordt direct het antwoord getoond.
De quiz bevat veel foto’s van het vroegere en huidige Heemskerk.
Voor boekingen voor de uitvoering van deze quiz kan men contact opnemen met Joke Kranendonk via 06-30904892
EN VERDER ZIJN NIET ONBELANGRIJK:
Werkgroep Genealogie voor verzamelen, bewerken, opslaan en informatieverstrekking van stamboom- en andere genealogische gegevens
Werkgroep Archief en Collectiebeheer voor verzamelen, opslaan en toegankelijk maken van archieven, krantenknipsels en ander schriftelijk materiaal en objecten
Werkgroep Fotocollectie voor het verzamelen van fotomateriaal van alle onderwerpen die op de geschiedenis van Heemskerk betrekking hebben, het bewerken, opslaan en toegankelijk maken daarvan .
Redactie en externe communicatie voor het Samenstellen van ons halfjaarlijkse tijdschrift “Heemskring” en de halfjaarlijkse Nieuwsbrief.
Systeembeheer voor installatie en onderhoud computer- en beeldapparatuur ten behoeve van alle werkgroepen
EN LAST BUT NOT LEAST DE LEDENADMINISTRATIE EN BEZORGING VAN ONZE PUBLICATIES !!!!
