De Heemsstichting is opgericht op 28 december 1994. In artikel twee van de oprichtingsakte is als doelstelling geformuleerd “het zonder winstoogmerk alleen of in samenwerking met anderen zoveel mogelijk zekerstellen van uit een oogpunt van historie van belang zijnde panden, terreinen en objecten in de gemeente Heemskerk…………….”
Doelstelling
Deze doelstelling probeert zij te bereiken door het aankopen van zulke panden, restauraties te verrichten of te begeleiden, opname op monumentenlijsten te bevorderen en stimuleren van de naleving van bepalingen die dat met zich meebrengt.
De Heemsstichting wordt wel genoemd een dochter te zijn van de Stichting Historische Kring Heemskerk, maar dat is natuurlijk niet mogelijk, immers een stichting is altijd een zelfstandige rechtspersoon. Uiteraard zijn er wel banden tussen de HKH en de Heemsstichting die betrekking hebben op de voordracht van bestuursleden, wat op zich weer voortkomt uit de directe aanleiding tot oprichting.
Die aanleiding was de dreigende sloop van het tuindershuisje aan de Kleine Houtweg waartegen de HKH bezwaren had aangevoerd. Van de bezwaren kwam een restauratieplan dat alleen kon worden uitgevoerd na aankoop van het pandje. Omdat de HKH volgens haar statuten alleen onroerend goed kon aankopen dat direct verband hield met eigen huisvesting of die voor haar collectie, werd de Heemsstichting opgericht die juist het bewaren van dit soort algemene objecten als doelstelling meekreeg.
Het tuindershuisje in de veertiger jaren van de vorige eeuw
Het tuindershuisje
Het bedoelde tuindershuisje werd in 1873 gebouwd door Bart Bruins aan de Kleine Houtweg 6 en was toen 37 m2 groot, inclusief de koestal waar ’s-winters een paar koetjes logeerden “om de melk”. In het woongedeelte waren twee bedsteden waarvan er één was voorzien van een krib voor een baby. Het huisje was gedekt met pannen die waren gelegd op een lattenwand zonder dakbeschot, waardoor de wind vrij spel had op de zolder. In 1880 werd het huisje uitgebreid tot 57 m2. Buiten waren er een waterput, een regenbak, en een plee boven de beerput.
tijdens de restauratie vijftig jaar later
Toen de laatste bewoners het huisje in 1989 verlieten, was het in eigendom van de Diaconie der Hervormde Gemeente Heemskerk en werd een sloopvergunning aangevraagd. De Historische Kring Heemskerk zocht contact met de Gemeente Heemskerk met de bedoeling het pand te behouden omdat het zo karakteristiek was voor de Heemskerkse tuinbouw en over nog zoveel oorspronkelijke details beschikte. Er werd een restauratieplan opgesteld en na een gecompliceerde grondruil kwam het perceel tijdelijk in eigendom van de Gemeente die het later voor de symbolische prijs van 1 gulden verkocht aan de Heemsstichting. Het restauratieplan werd, na bijstelling
Achterzijde van de woning na de restauratie
uitgevoerd, mede gefinancierd uit opgezette sponsoracties. De buitenkant onderging geen verandering en binnen werden nieuwe scheidingswanden opgetrokken maar bleven karakteristieke details bewaard. Het dak werd geïsoleerd en afgetimmerd zodat op de zolder twee slaapkamertjes ontstonden.
Intussen was geconcludeerd dat verkoop en bewoning ‘onder voorwaarden’ een betere optie was dan bestemming tot museum of huurwoning. De woning werd dan ook bij inschrijving verkocht waarbij de koper zich verplichtte tot openstelling van het huis tijdens de “Open Monumentendagen”, en lid te worden van Monumentenwacht en niets te veranderen aan uiterlijk en historisch interieur.
Meer lezen over het tuindershuisje ? Zie de artikelen daarover in de Heemskringen 7 en 16.
Het “witte huisje”
achterzijde van het “witte huisje” De Vlotter (vóór restauratie)
De grootste zorg ging afgelopen jaren uit naar het beeldbepalende, maar steeds meer verwaarloosde ‘witte huisje’ (Rijksstraatweg 217, in het tuindersgebied De Vlotter tegenover de Noorddorperweg).
het “witte huisje” na de restauratie
Het pand was eigendom van het PWN, dat dit en andere huizen in het duin wilde afstoten. De nieuwe eigenaar heeft het na aankoop medio 2015, in overleg met de Heemsstichting bijzonder fraai gerestaureerd en voor bewoning op deze unieke plek gereed gemaakt.
Verdere activiteiten
Met de bewoners van andere door het PWN verkochte huizen in het duingebied heeft de Heemsstichting contact opgenomen over wat de monumentenstatus voor hen betekent.
De Heemsstichting houdt in de gaten welke panden in Heemskerk een monumentenstatus hebben of dienen te krijgen. Voor dit laatste kan bijvoorbeeld het Piet Blom-gebouw in aanmerking komen, evenals de wijk De Citadel in de Broekpolder.
Met de gemeente is met zekere regelmaat overleg over het geheel van monumentale objecten, zowel de Rijksmonumenten (zoals Slot Assumburg en de toren van de Dorpskerk), provinciale monumenten (zoals Fort Veldhuis ) en gemeentelijke monumenten (zoals het oude raadhuis, maar ook nieuwere gebouwen).
Extra alertheid is per 2017 nodig nu de gemeente Heemskerk van plan is vastgoed af te stoten. Het gaat hierbij om de verkoop van de boerderij Tolweg 25 (hoek Hoflaan) en om de scholen aan de A. Verherentstraat en het gebouw Kerklaan 1.
Voor vragen en andere correspondentie kunt u zich wenden tot de secretaris van de Heemsstichting, Postbus 46, 1960 AA Heemskerk.
