Slot Assumburg dateert waarschijnlijk oorspronkelijk uit de 13e eeuw, maar werd in 1546 verbouwd, en is genoemd naar de buurtschap Assum tussen Heemskerk en Uitgeest. Bij de verbouwing is gebruikgemaakt van sloopmateriaal van kasteel Oud Haerlem dat enkele honderden meters zuidelijker had gelegen en midden 14e eeuw was verwoest. De kracht die het kasteel uitstraalt, is meer schijn dan werkelijkheid. Het is in feite een imitatie van een middeleeuws kasteel. De dunne muren zouden een beleg niet hebben kunnen doorstaan. Een dergelijk kasteel wordt doorgaans coulissenkasteel genoemd.
Gravure A. Rademaker 1611
Slot Assumburg is gedurende vele eeuwen een adellijk verblijf geweest. Een groot aantal verschillende geslachten hebben er gewoond.
Het slot stond in de 13e en 14e eeuw bekend als Williaems Woninghe van Velsen en ’t werd zoals de naam al aanduidt, bewoond door de familie van Velsen. Andere bekende families die het slot hebben bewoond waren Van Assendelfts, de Van Polanens en de Van Renesses.
Gravure H. de Leth 1729voorzijde
In 1669 kocht koopman Johannes Wuijtiers het kasteel. Toen na diverse eigenaren een zekere mr. Jean Deutz in 1694 het kasteel had gekocht, liet deze de Assumburg aanmerkelijk verfraaien naar de smaak van die tijd (met een prachtig park met waterpartijen en plantsoenen).
Gravure H. de Leth 1728 achterzijde met waterpartijen en plantsoenen
De laatste Deutz was jhr. mr. Jacob Maarten Deutz van Assendelft die op het kasteel woonde en er ook stierf (in 1858). Toen zijn vrouw Josina Johanna Willink in 1867 in Amsterdam stierf, was dat tevens het einde van de Assumburg als aanzienlijk buitenverblijf. Veertien dagen lang vond er een veiling plaats van de inboedel (oktober 1868). Ook het landbezit werd van de hand gedaan. Na een jaar lang verhuurd te zijn geweest aan een gefortuneerde Engelsman, Hugh Hope Loudon, kreeg het gebouw diverse functies: in 1881 als hospitaal tijdens een cholera epidemie en later nog als school.
Assumburg met gedempte vijver
In 1906 liet jhr. mr. Hugo Gevers van Marquette de betimmering van de grote zaal naar kasteel Marquette overbrengen. Ook de marmeren schoorstenen en vier deuren met hun omlijsting werden daarheen gebracht. Nadat het slot niet meer bewoond werd raakte de omgeving ook de oude glorie kwijt. Het park rond het slot verdween. Sedert 1911 is het in eigendom van het rijk, het werd voor één gulden overgedaan aan de staat, dit met de verplichting het slot te restaureren. In 1933 kreeg de Assumburg haar bestemming als jeugdherberg. Tegenwoordig is er een hostel van Stayokay in de Assumburg gevestigd.
De grote vijver werd in 1933 gedempt met onverkoopbare bollen. Omdat de provincie Noord-Holland zo weinig kastelen telde werd besloten het gebouw te restaureren. Een bestemming als jeugdherberg waarborgde het sociale nut van het oude slot. Op 15 juli 1933 vonden de eerste trekkers er onderdak. Tijdens de oorlog van 1940/45 legerden de Duitsers zich in het kasteel. Na de bevrijding diende het als huis van bewaring voor een dertigtal politieke gevangenen.
De Oranjerie na de restauratie
Het beheer over het gebouw wordt door de Rijksgebouwendienst gevoerd. Vooral sinds 1950 werd het kasteel met stukjes en beetjes gerestaureerd. De in de nabijheid gelegen oranjerie is rond 1965 gerestaureerd. Na de voltooiing van de restauratie van het kasteel zelf vond de feestelijke heropening van het hotel plaats in oktober 1980.
Het slot zelf is alleen aan de buitenzijde zichtbaar. Zelfs op Open Monumentendagen is slechts een zeer beperkt deel van het slot toegankelijk. Men kan van boven op de muren uitkijken naar de weilanden in de omgeving. Het kasteel ligt aan de oostzijde van Heemskerk. Naast het slot bevindt zich het landschapspark Assumburg dat in 2003 is aangelegd.
In 2009 werd begonnen om de 18e eeuwse baroktuin in Frans-Klassisistische stijlweer in originele staat te brengen.
Een blik in de nieuwe kasteeltuin
Blik op de west-zijde van het kasteel vanuit het prieel in de rozentuin
Onder bezielende leiding van hoofd groenvoorziening van de Gemeente Nico Brantjes werd een plan gemaakt en de uitvoering gestart. De nieuwe kasteeltuin werd geopend in 2011, meet bijna drie hectaren en bevat naast broderies, vijver met fonteinen, een boomgaard met 150 oude hoogstam fruitrassen (vooral appels en peren), die al vóór 1850 beschreven zijn. Verder een kruidentuin en een rozentuin. Als sluitstuk werd een wit marmeren beeld geplaatst van Elisabeth Stienstra, een moderne versie van de mythe van de Sabijnse Maagdenroof, waarvan in de oorspronkelijke tuin een kopie heeft gestaan.
Voor een rondleiding in kasteel Assumburg kunt u contact op te nemen met de Hr. P.W. van Zwieten, tel. 0251-235827 pwvanzwieten@ziggo.nl
De tuin is gratis te bezoeken. Rondleidingen op afspraak voor groepen zijn het hele jaar mogelijk op afspraak via de contactpersoon Ina Dijkman, telefoonnummer: 0251-252475 of per e-mail naar: dijkman@kasteeltuinassumburg.nl Voor meer informatie is op onze webpagina een link opgenomen naar de website van de tuin.
Meer lezen: zie
Michel Tuin, Kasteel Assumburg, deel 1 in serie Kastelen in Beverwijk en Heemskerk, uitgave van Stichting Historische Archeologie, 2011
Mr. J.W. Groesbeek, Middeleeuwse kastelen van Noord-holland, 1981
© Copyright HKH 2011-2013
